یادداشت‌ها
باورپذیری در سینمای مستند
موضوع، مسئله و شخصیت‌های فیلم باید باورپذیر باشند. اگر آنچه در فیلم اتفاق می‌افتد یا آنچه که شخصیت‌های فیلم در مقابل دوربین انجام می‌دهند، برای برخی از مخاطبان باورپذیر نباشد، پیش از ارائه طرح باید به راهی برای برطرف کردنِ آن اندیشیده شود. عدم‌وجود باورپذیری بدترین اتفاقی است که برایِ یک فیلم مستند رُخ می‌دهد. در چنین مواردی موقعیت و خواسته‌یِ شخصیت‌های فیلم به باورپذیری حوادثی که در برابر دوربین رُخ می‌دهد کمک می‌کند. برای مثال فردی که در یک عملیات نظامی موادِ انفجاری به بدنِ خود وصل می‌کند و قصد دارد خود را در مکانی از پیش تعیین شده منفجر کند، چقدر می‌تواند برای مخاطبان در پیچینگ و بینندگانِ فیلمِ نهایی در آینده باورپذیر باشد؟ همچنین اگر فردی قصد داشته باشد از بالایِ یک دره‌یِ عمیق با چتری که خودش با تکه پارچه‌های معمولی ساخته است به پائینِ دره پرواز کند، چقدر باورپذیر است؟ وجودِ چنین موقعیت‌هایی در یک فیلم مستند نیازمند کاوش عمیق در موضوع و شخصیت‌هایِ فیلم است.
موضوعی که در فیلم به آن پرداخته می‌شود و کاری که شخصیت‌های فیلم انجام می‌دهند چقدر در خدمت فیلم است؟ چه عوامل باورپذیری سبب شده‌اند این اتفاقات مقابل دوربین رُخ دهد؟ دنیایِ پیرامون شخصیت‌هایِ فیلم و شرایطی که در آن قرار دارند، آن‌ها را چگونه به اتخاذ یک تصمیم مشخص رسانده است؟ میزان نزدیکی به موضوع و شخصیت‌های فیلم و موقعیتی که آن‌ها در آن قرار دارند، ربطِ مستقیم به موفقیت فیلم‌ساز در باورپذیری آن‌ها دارد. روشن شدن میزان توانایی فیلم‌ساز در رسیدن به این هدف در چنین ایده‌ها و طرح‌هایی برای ساخت فیلم مستند مهم و مستلزم توجه است. در چنین مواردی، ویدئو نمونه توانایی فیلم‌ساز در نمایش دنیایی که شخصیت‌های فیلم در آن زیست می‌کنند را به خوبی به نمایش می‌گذارد.
اگر موضوعِ فیلمی تلاش یک کارتن خواب برای رسیدن به آرزویش و زندگی در یک خانه بزرگ، در بهترین نقطه شهر باشد، بر اساس منطق او نمی‌تواند به آرزوی خود دست پیدا کند، آیا به تماشای این فیلم خواهیم نشست؟ آیا در مقام بررسی کننده‌ی طرح و ایده‌ی فیلم مستند، چنین طرحی را برای ساخت خواهیم پذیرفت؟ طرحی که در آن فقط معجزه می‌تواند شخصیت فیلم را به هدفی که برای خود تعیین کرده برساند، آیا می‌تواند مورد پذیرش مخاطبان قرار گیرد؟ تلاش و انگیزه شخصیتِ اصلیِ فیلم مهم است. نه تلاشی همچون تلاشِ بزرگ‌ترین قهرمانِ تاریخ! تلاش در حدِ خودش، بطوری که بینندگان با او همذات‌پنداری کنند. طرح فیلم می‌تواند فقط این مقطع از زندگی شخصیت فیلم را به نمایش بگذارد، مسیری که برای رسیدن به هدف طی می‌شود، امّا با این شرط که هدفِ تعیین شده منطقی و باورپذیر باشد. اگر هدف تعیین شده باورپذیر نباشد، تلاشِ شخصیت فیلم برایِ رسیدن به آن رنگ می‌بازد و تماشاگر دیدنِ فیلم را ادامه نمی‌دهد.