یادداشت‌ها
یادداشتی با موضوع خیال‌پردازی در سینمای مستند
ترکیب واقعیت و خیال در فیلم مستند ترکیبی بسیار خلاقانه است که می‌تواند ضمن ارائه بخش‌هایی از واقعیت، موضوع را از دریچه خیالِ فیلم‌ساز نیز به نمایش بگذارد. استفاده از سایر قالب‌های هنری در فیلم مستند رایج است. ارائه دهنده‌ی طرح فیلم مستند در صورتی که قصد استفاده از چنین شیوه‌ای را داشته باشد، باید آنچه که لازمه‌ی پرداخت موضوع مطرح شده با استفاده از این شیوه است را شرح دهد. در این نوع از فیلم‌سازی ترکیب ژانرهای مختلفِ مستند نیز مرسوم است. رابین وود[۱] منتقد سرشناس فیلم، سینمای مدرن را ترکیبی از گونه مستند و داستانی می‌داند و می‌گوید: تا اطلاق عنوان مستند بر تمام فیلم‌ها فقط گام کوتاهی باقی مانده است. او در ادامه توضیح می‌دهد فیلم‌سازان هم می‌توانند چنان از داستانی به مستند و به عکس نقل مکان کنند که تقسیم‌بندی خشک را مسخره جلوه دهند
[۱]. رابین وود (۱۹۳۱ – ۲۰۰۹) استاد دانشگاه، نویسنده و منتقد فیلم اهل کانادا. او کتاب‌های کوچکی درباره آرتور پن، اینگمار برگمان، هاوارد هاکس، میکل آنجلو آنتونیونی، آلفرد هیچکاک و ساتیاجیت رای نوشت.
روایتی بر خلاف انتظار تماشاگران
می‌توان داستان فیلم را به گونه‌ای روایت کرد که برخلاف انتظار تماشاگران فیلم باشد. (مثلا وقتی کسی در حال خودکشی است مخاطبان انتظار دارند افرادی برای منصرف کردن او از خودکشی اقدام کنند، اقدام نکردنِ آن‌ها خارج از انتظار تماشاگران است.) این همان بخشی از داستانِ فیلم است که تماشاگران را به دریافت بقیه ماجرای فیلم ترغیب می‌کند. در این فیلم چه مباحث بزرگ‌تری نسبت به آنچه در لایه
سطحی فیلم وجود دارد مطرح می‌شود؟ در واقع آیا این فیلم لایه‌های دیگری از موضوعی که به آن پرداخته شده است را به نمایش خواهد گذاشت؟ چگونه؟ کشفِ نشانه‌هایی از لایه‌هایِ دیگرِ موضوع فیلم، باعث ارتباط بیشتر و عمیق‌تر بیننده با فیلم می‌شود و او را تشویق به تماشای ادامه فیلم می‌کند. برای مثال می‌توان به فیلمِ مستند اوضاع و احوال[۱] ساخته مولی دینین[۲] اشاره کرد.
این فیلم مستندی است در مورد کشاورزانی که به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی گوساله‌های خود را از راه غیر قانونی برای کشتن و طعمه سگ‌ها کردن به کسانی که این کار را انجام می‌دهند محول می‌کنند. همچنین فیلم مستند اهدا کننده ناشناس[۳] ساخته جری راتول[۴] که داستان مردی را روایت می‌کند که چهارده بچه حاصل اهداء اسپرم او هستند و می‌خواهند با شناختن او خود را بشناسند.
[۱] . The Life of the Land
[۲]. Molly Dineen
[۳]. Donor Unknown (۲۰۱۰)
[۴]. Jerry Rothwell